Jacek ANDRZEJOWSKI

JARTYPORY, STAN. 2. Cmentarzysko kultury wielbarskiej w wschodniej Polsce. Część 1

(red. A. Cieśliński)

Państwowe Muzeum Archeologiczne w Warszawie

Fundacja Monumenta Archaeologica Barbarica

Warszawa 2023

598 s.

ISSN 1644-8774

ISBN 978-83-970005-0-6 (Państwowe Muzeum Archeologiczne)

ISBN 978-83-962807-7-0 (Fundacja Monumenta Archaeologica Barbarica)

Jartypory, gm. Liw, pow. węgrowski, woj. mazowieckie, stan. 2

Jartypory położone są na południowo-zachodniej rubieży Podlasia. Stanowisko 2 odkryto w połowie lat 70. XX wieku, jednak badania archeologiczne można było tu podjąć dopiero w 1998 roku. Znaczna część obiektu była już wówczas całkowicie zniszczona. Systematyczne prace wykopaliskowe na zachowanej, północnej części stanowiska ujawniły relikty osadnictwa z epoki kamienia i epoki brązu, pozostałości osady i cmentarzyska z wczesnej epoki żelaza a także ślady nekropoli ludności kultury przeworskiej z młodszego okresu przedrzymskiego i wczesnego okresu wpływów rzymskich (I wiek p.n.e. – 1. połowa II wieku n.e.), przede wszystkim jednak niemal 460 grobów ciałopalnych i inhumacyjnych ludności kultury wielbarskiej z późnego okresu wpływów rzymskich i wczesnej fazy okresu wędrówek ludów (2. połowa II wieku n.e. – początek V wieku n.e.). Liczba pochówków i ich układ przestrzenny pozwalają sądzić, że pierwotnie mogło to być największe cmentarzysko kultury wielbarskiej zarejestrowane dotychczas na Mazowszu i Podlasiu.

Tom zawiera opis historii odkryć i badań stanowiska, pełen katalog obiektów archeologicznych wraz z ich inwentarzami, uzupełniony o wyniki analiz specjalistycznych (antropologicznych, archeozoologicznych, archeobotanicznych, składu chemicznego stopów metali i in.), 327 tablic rysunkowych i fotograficznych z ilustracjami obiektów archeologicznych i wkładkę z planem stanowiska, a także dwa aneksy z opracowaniem materiałów krzemiennych (autorstwa Mariusza Kowalewskiego) i znalezisk z wczesnej epoki żelaza (autorstwa Mirosławy Andrzejowskiej).

Publikacja jest efektem realizacji pierwszej części projektu Jartypory nad Liwcem – nekropola lokalnych elit ze schyłku starożytności, prowadzonego przez Państwowe Muzeum Archeologiczne w Warszawie, dofinansowanego ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego, pochodzących z Funduszu Promocji Kultury, w ramach programu „Ochrona zabytków archeologicznych”, ze środków oraz Sejmiku Województwa Mazowieckiego, a wcześniej projektu Między Wschodem a Zachodem. Cmentarzysko ze schyłku starożytności w Jartyporach nad Liwcem, sfinansowanego ze środków Narodowego Centrum Nauki.

W roku 2024 tom ten ukaże się także w jęz. angielskim, jako wolumin XXIV/1 serii Monumenta Archaeologica Barbarica.